Strona główna Małopolskie Gorlice 123 rocznica urodzin prof. Franciszka Janika

123 rocznica urodzin prof. Franciszka Janika

16 sierpnia 2023

A A⁺ A⁺⁺

W bieżącym roku obchodzimy 123. rocznicę urodzin prof. Franciszka Janika, wybitnego konstruktora lotniczego, autora opracowań naukowych i wszechstronnego pilota, który urodził się w podgorlickiej wsi Mszanka. Warto z tej okazji przypomnieć gorliczanom historię naszego rodaka, który mimo wielu przeciwności losu zrealizował swoje wielkie marzenie o lataniu.

Narodziny lotniczej pasji prof. Janika są ściśle związane z wydarzeniami I wojny światowej na ziemi gorlickiej. W 1915 r. miał okazję obserwować na lotnisku polowym nieopodal rodzinnej wsi, bojowe samoloty armii austro – węgierskiej oraz niedługo później w Szymbarku, balon obserwacyjny służący do kierowania ogniem artylerii. Te dwa epizody zaważyły na całym jego późniejszym życiu. W latach 1927-39 prof. Janik pracował w kilku insty¬tutach i biurach konstrukcyjnych lotnictwa, gdzie prowadził badania naukowe, korygował ob¬liczenia prototypów samolotów, szybow¬ców i balonów. Szczególną sławę przyniosły mu start w 1938 r. w międzynarodowych zawodach balonowych o Puchar Gordon Bennetta, kiedy to wraz z Antonim Januszem odniósł zwycięstwo w tych niezwykle prestiżowych zawodach, mających status dzisiejszych olimpiad, po locie na odległość 1725 km.

W latach 1939-1940 prze¬bywał we Francji i Turcji, gdzie prowadził dalsze badania i projektował nowe typy samolotów. Po zawarciu w 1940 r. polsko-francuskiej umowy o odbudowie polskiego lotnictwa był współorganizatorem batalionu oficerów lotnictwa w Lyonie, gdzie wykładał budowę płatowców i aerodynamikę. Odegrał też ważną rolę w teoretycznym przygotowaniu przyszłych polskich „asów” RAF-u. Po powrocie do kraju podjął pra¬cę w Instytucie Lotnictwa i na Politechnice Warszawskiej, gdzie wykładał teorię lotnictwa, konstruował i dokonywał ekspertyz lotniczych. Był także wszechstronnym pilotem i skoczkiem spadochronowym. Opublikował dziesiątki prac naukowych, szereg książek, podręczników i skryptów. Franciszek Janik zawsze pamiętał o Mszance i Gorlicach. Często odwiedzał swoje rodzinne strony, służąc radą i pomocą. Zmarł 27 grudnia 1975 r. w Warszawie.
Nie zapomniano o wybitnych zasługach prof. Janika dla polskiego lotnictwa, o czym świadczy nazwanie jednej z warszawskich ulic jego imieniem. Natomiast Poczta Polska wydała znaczek pocztowy oraz bloczek filatelistyczny z datą 1938 r., z jego nazwiskiem, poświęcony zwycięstwu w Pucharze Gordona-Bennetta.
Pamięć o nim zachowali także gorliczanie. W 1995 r. z okazji 80-lecia Bitwy Gorlickiej odbyły się w Gorlicach Międzynarodowe Zawody Balonowe o Memoriał Franciszka Janika, które później zorganizowano jeszcze dwukrotnie. W 2015 r., z inicjatywy Zarządu Powiatu Gorlickiego, profesora Franciszka Janika uhonorowano pomnikiem, który stanął na placu przed budynkiem dzisiejszego Centrum Kształcenia Zawodowego. W okolicznościowym wystąpieniu Starosta Gorlicki, Maria Gubała przypomniała życiowe credo prof. Janika – „nie sława i rozgłos lecz użyteczny wkład pracy niosącej postęp jest tym, co może każdy obywatel ofiarować Polsce, a człowiek uskrzydlony – lotnictwu”.

Opracował Krzysztof Mikruta

Foto zbiory NAC i własne