Fotopodróż w czasie zaczyna się od fotomontażu. Wzruszający album o Płocku, któremu z czerwoną gwiazdą nie było po drodze

Wróciła dawna cerkiew

Fotograficzna podróż w czasie rozpoczyna się od fotomontażu. Oto widok na plac Obrońców Warszawy i pomnik Broniewskiego od strony ul. Kościuszki.

Naprzeciwko pomnika stoi… prawosławna cerkiew, ta sama, która została rozebrana w 1929 r. jako symbol ruskiej niewoli. To też specjalny, przemyślany zabieg. Bo – jak czytamy w tekście towarzyszącym zdjęciom – to właśnie na tle tej dawnej cerkwi wiek temu odbyła się wzruszająca dla mieszkańców uroczystość nadania Płockowi Krzyża Walecznych i odznaczenia kilkudziesięciu obrońców.

To na tle nieistniejącej dziś cerkwi w 1921 r. marszałek Piłsudski odznaczał Płock i jego najdzielniejszych obrońców Fotomontaż Tomasz Miecznik

Potem zdjęcia prowadzą nas poprzez współczesny Płock, który nigdy nie zapomniał o swoich bohaterach. To, co ci ostatni musieli przeżyć w ciągu paru sierpniowych dni 1920 r., ukazują fotografie wykonane podczas rekonstrukcji bitwy płockiej z 2015 r.

Rekonstrukcja obrony miasta przez mieszkańców, widowisko uliczne z 2015 r. Fot. Tomasz Miecznik

Precz z czerwoną gwiazdą. Witaj, marszałku

I w końcu zaczyna się historia współczesna… Oto mamy niezwykle cenne ze względu na ich wartość historyczną czarno-białe zdjęcia Jana Waćkowskiego, które dokumentują rozbieranie pomnika, jaki stał naprzeciwko siedziby urzędu wojewódzkiego na pl. Obrońców Warszawy. Jest rok 1990. W rozbiórkę iglicy z radziecką gwiazdą i pamiątkowej tablicy z zapałem angażują się różne osoby, w tym ówczesny przewodniczący rady miasta Tadeusz Taworski.

Rozbiórka Pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej. 13 sierpnia 1990 r. Fot. Jan Wackowski

Kto to jeszcze pamięta? A sądząc z fotografii, cała operacja miała dość liczną publiczność. I kto pamięta dwujęzyczny (po polsku i rosyjsku) napis na tablicach? “Bojownikom poległym za wyzwolenie ojczyzny radzieckiej i Polski od niemieckich zaborców”.

– Fot. Jan Waćkowski

Cóż, narzucona siłą przez komunę na dziesięciolecia wdzięczność bojownikom Armii Czerwonej nie przetrwała próby czasu, za to – okazało się szybko – pamięć o bohaterstwie płocczan z 1920 r. była stale i wybuchła z nową siłą. Na cokole pomnika – co znów dokumentują zdjęcia Waćkowskiego – stanął w 1997 r. naczelnik Józef Piłsudski, pierwszy honorowy obywatel naszego miasta! Podczas odsłonięcia jego figury na placu zgromadzili się politycy, samorządowcy, harcerze, poczty honorowe wielu instytucji, mieszkańcy.

Odsłonięcie pomnika Józefa Piłsudskiego, 1997 r. Fot. Jan Wackowski

Kolejne zdjęcia pokazują, jak jeszcze w latach 90. ub. wieku w naszym mieście przybywało pamiątek związanych z obroną Płocka przed bolszewikami i nadaniem nam tytułu Miasta Bohatera. Na fotografiach są osoby dobrze znane, choć niektóre już nie żyją, jak np. prezydent Andrzej Drętkiewicz.

– Było dla nas ważne, żeby pokazać wszystkie opcje polityczne, ludzi z różnych stron sceny politycznej, którzy wokół kolejnych rocznic jednoczyli się jako wokół ważnej i wspólnej sprawy – uzupełnia Tomasz Miecznik. – Dlatego zamieściliśmy i takie zdjęcie, na którym posłanka Jolanta Szymanek-Deresz [zginęła w katastrofie smoleńskiej – przyp. red.] podaje sobie ręce z ówczesnym prezydentem Płocka Mirosławem Milewskim.

Jolanta Szymanek-Deresz, Przemysław Berent i Mirosław Milewski Fot. Tomasz Miecznik

Pamiętamy!

Im dalej wędruje się po kartach albumu, tym większe ogarnia wzruszenie. Że – choć w tak wielu sprawach skłóceni, niejednorodni – mamy wspólny powód do dumy, że nasi przodkowie, którzy walczyli w 1920 r., ginęli, byli poddawani okrucieństwu ruskich sołdatów, przekazali nam jednak jakiś wspólnotowy gen.

Obaj fotoreporterzy pokazują nam to poprzez zdjęcia z kolejnych obchodów rocznic, na których są nie tylko notable, ale i społecznicy, mundurowi, szkolna młodzież, kibice. To nie tylko składanie wieńców i biało-czerwone szarfy przerzucone przez piersi uczestników, ale biegi uliczne, sadzenie drzew pamięci, uroczystości na cmentarzu garnizonowym czy czerwone od rac Wzgórze Tumskie.

Obchody rocznicy obrony Płocka 1920 w 2991 r. Fot. Jan Waćkowski

– Obaj z panem Jankiem jesteśmy zagorzałymi kibicami naszej Wisły i imponowało nam, jak stowarzyszenie sympatyków Wisły Płock z ogromnym wysiłkiem opracowuje całą choreografię takich wydarzeń, skrzykuje się, organizuje tego typu widowiska – przyznaje Miecznik.

Kibice Wisły przypominają o rocznicy obrony Płocka 1920 Fot. z albumu ‘Płock Miasto Bohater, kawaler Krzyża Walecznych 1921’

W 2018 r. w Narodowe Święto Niepodległości w Płocku na pl. Narutowicza została odsłonięta ponad 10-metrowa kolumna z orłem w koronie na szczycie. Upamiętnia naszych dzielnych obrońców. I choć byłam przeciwna takiej formie pomnika, uważając ją za nie dość godną, za zbyt oklepaną, epigońską, to przeglądając album, dostrzegam jej wzruszający sens wynikający z kontynuacji pamięci i hołdu dla tych, którzy byli tak dzielni.

– Fot. z albumu ‘Płock Miasto Bohater, kawaler Krzyża Walecznych 1921’

Będą kolejne albumy

Tomasz Miecznik: – Pomysł na tę publikację wziął się stąd, że chcieliśmy zaznaczyć 100. rocznicę obrony Płocka, ale nie zdążyliśmy z wydawnictwem w ub. roku. Ale teraz mamy 100. rocznicę odznaczenia Płocka przez marszałka, a to też dobry powód. Chciałem też uchronić stare zdjęcia, a właściwe zwinięte w rulony negatywy Jana Waćkowskiego. Wyciągałem je partiami i dawałem do profesjonalnego skanowania. Dołożyłem moje zdjęcia reporterskie. Mamy ich obaj zresztą mnóstwo. Dziękuję prezydentowi Andrzejowi Nowakowskiemu za pomoc, ratusz dołożył się do tej publikacji.

Co dalej? Miecznik trochę się śmieje: – Pracuję nad panem Jankiem, żeby wydobyć kolejne jego negatywy i złożyć je w płockie opowieści. Mamy już pomysł na dwa nowe albumy, może ukażą się jeszcze w tym roku, w wakacje.

***

“Płock Miasto Bohater, kawaler Krzyża Walecznych 1921 r.” możecie kupić w Centrum Informacji Turystycznej w Domu Darmstadt przy Starym Rynku oraz w kultowym sklepie filatelistycznym pani Elżbiety Guzowskiej przy Tumskiej. Można też zgłosić się do Tomasza Miecznika poprzez jego profil na Facebooku. Książka kosztuje 49 zł.

***

Trwa plebiscyt Supermiasta i Superregiony 2040

Do 3 maja głosujemy na wyzwania dla Płocka, Mazowsza. Wybieramy jedną propozycję (niżej znajdziecie krótkie opisy każdej z nich). Z tych, które będą miały najwięcej głosów, wyłonimy najważniejszą siódemkę wyzwań. Przedstawimy ją 7 maja.

Głosujmy więc:

Zgłoś naruszenie/Błąd