Owsiki u dzieci – objawy, przyczyny i leczenie owsików u dzieci

Owsiki to przypadłość, która trafiła już do polskiej frazeologii jako żartobliwe określenie niekontrolowanej ruchliwości. W rzeczywistości jest to infekcja, która może mieć bardzo nieprzyjemny przebieg u dzieci, a której zdecydowanie nie powinno się brać lekko, zwłaszcza u dziewczynek. Jak prawidłowo rozpoznać owsiki u dzieci i jakie są metody jej leczenia?

1. Co to są owsiki?
2. Jak można zarazić się owsikami?
3. Symptomy owsików u dzieci
4. Komplikacje owsicy
5. Metody leczenia owsików u dzieci
6. Jak chronić się przed owsikami u dzieci?
7. Owsiki u dorosłych?

Szacuje się, że nawet miliard ludzi na świecie może cierpieć na owsicę – jest to najbardziej rozpowszechnione schorzenie pasożytnicze, które trapi ludzkość od tysięcy lat. Najbardziej narażone są dzieci w wieku 5-10 lat, wśród których współczynnik zakażenia w niektórych populacjach sięga nawet 50%. Problem kojarzony bywa z ubóstwem i zaniedbaniem, ale w rzeczywistości dotyczyć może wszystkich klas społecznych.

Co to są owsiki?

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) jest pasożytem należącym do rodziny nicieni. Ma postać podłużnej, okrągłej w przekroju tasiemki i osiąga długość do 3 mm (samiec) lub do 1 cm (samica). Cały cykl jego życia, który trwa od dwóch do ośmiu tygodni, przebiega w układzie pokarmowym człowieka, będącego żywicielem pośrednim i ostatecznym. Pomimo że pojawia się we wszystkich częściach świata, szczególnie skutecznie szerzy się w strefie klimatu umiarkowanego.

Jajeczka owsików rozwijają się w dwunastnicy, gdzie wykluwają się z nich larwy. Ich rozwój jest bardzo dynamiczny i w ciągu kilku dni osiągają wielkości do 150 mikrometrów. Wówczas też zaczynają migrować w dół jelita cienkiego aż do jelita grubego. W czasie tej stosunkowo długiej wędrówki dwa razy linieją, a gdy dotrą do celu, są już dorosłym osobnikami. W jelicie krętym samce zapładniają samice, po czym zazwyczaj giną. Brzemienne samice natomiast przytwierdzają się do ścian jelita i rosną w szwach, pochłaniając składniki pokarmowe przesuwające się w dół układu trawiennego. Ciało każdej z nich wypełnia się nawet kilkunastoma tysiącami jajeczek! Dokładnie pięć tygodni po zakażeniu pasożytem samice docierają w okolice odbytu i zaczynają nocą wypełzać na zewnątrz. Tutaj też składają jaja za pomocą silnych skurczów całego ciała lub po prostu umierają, pozostawiając za sobą tysiące jajeczek, które potrzebują tlenu do osiągnięcia pełnej dojrzałości.

Jak można zarazić się owsikami?

Gotowe do zainfekowania człowieka jajeczka znajdują się więc na skórze w okolicach odbytu. Tutaj też zaczyna się ich podróż do żywiciela. Człowiek najczęściej ułatwia cały proces dotykając obszaru między pośladkami i roznosząc palcami niewidoczne gołym okiem jajeczka. Dzięki zaradności Matki Natury są one na tyle odporne, że przetrwają poza organizmem ludzkim nawet trzy tygodnie, o ile trafią na sprzyjające, wilgotne środowisko. Co gorsza, nie straszne im nawet mrozy, choć stosunkowo źle znoszą wyższe temperatury.

Zakażenie owsikami ułatwia fakt, że jajeczka pokryte są lepkim śluzem, który pozwala im przyklejać się do dłoni, odzieży, pościeli, itd. Ich wędrówka może być więc wieloetapowa i obejmować meble, zabawki, kolejne dłonie, powierzchnię wanny czy deski klozetowej. Dość często przemieszczają się również w wodzie lub na sierści zwierząt domowych. W końcu jednak ktoś kiedyś „złapie” je na swoje palce i nie umywszy rąk przed jedzeniem, połknie. Tak dochodzi do zakażenia owsicą, czyli początku cyklu życiowego jelitowych robaków.

Owsiki na ciemnym tle. Źródło: shutterstock

Symptomy owsików u dzieci

Niestety, nawet co trzeci pacjent zakażony owsikami nie wykazuje żadnych symptomów – utrudnia to wykrywanie choroby i hamowanie jej dalszego rozprzestrzeniania się. Najczęstszym i najintensywniejszym objawem, który słusznie kojarzy się głównie z owsicą, jest świąd w okolicach odbytu, a często i genitaliów.

U małych dzieci dość łatwo jest zauważyć wówczas dyskomfort i częste drapanie się po pupie. Problem zwykle nasila się w nocy, kiedy samice wypełzają z odbytu, aby złożyć jajeczka i stąd zakażone maluchy często doświadczają niespokojnego snu. W przypadku podejrzeń o owsicę, można po uśnięciu maluszka obejrzeć z latarką okolice jego odbytu – biało-szare robaki są zwykle widoczne gołym okiem. Ponadto zauważyć je można też w toalecie lub na piżamie.

Rzadszym objawem owsicy bywa również ból brzucha, który pojawia się w nawracających epizodach. Jest to też jedna z przyczyn, dla której lekarz może poprosić o test z użyciem taśmy klejącej. Polega on na oblepianiu z samego rana odbytu dziecka kawałkiem transparentnej taśmy. Po kilku sekundach należy ją delikatnie odkleić i nalepić na szkiełko, które w szczelnym woreczku zanosi się do badania. Personel laboratorium pod mikroskopem zbada taśmę pod kątem obecności jajeczek. Alternatywnie dziecku ambulatoryjnie wykonuje się wymaz z odbytnicy.

Komplikacje owsicy

Owsica co do zasady nie jest infekcją zagrażającą życiu czy poważnie nadwątlającą zdrowie. Wszystko zależy jednak od nasilenia problemu. W przypadku wyjątkowo wysokiej liczby pasożytów w organizmie może dojść ogólniejszych problemów, łącznie z zapaleniem części żołądka czy zakażeniem dróg moczowych. U dzieci obserwuje się również wyraźny spadek wagi, a czasem również zapalenie wyrostka robaczkowego.

Stosunkowo rzadko u dziewczynek dochodzi też do kolonizacji pochwy przez owsiki. Niestety, pasożyt jest w stanie przemieszczać się w górę dróg rodnych powodując stany zapalne pochwy i endometrium.

Tabela podstawowe metody prewencji owsicy; opracowanie własne

Metody leczenia owsików u dzieci

Zdiagnozowana owsica nie jest na szczęście trudna do wyleczenia. Skutecznie zwalczają ją leki przeciwpasożytnicze dostępne zarówno w wolnej sprzedaży, jak i na receptę. Standardowe preparaty obejmują mebendazol, albendazol, iwermektynę oraz embonian pyrantelu. Leczenie obejmuje zazwyczaj dawkę początkową oraz dawkę przypominającą podawaną po 2-3 tygodniach. W rzadkich wypadkach kurację tą trzeba ponownie powtórzyć.

Lek powinien dobrać lekarz kierując się wiekiem i zdrowotnym stanem pacjenta – nie wszystkie preparaty są bezpieczne dla małych dzieci i kobiet w ciąży. Leki przeciwpasożytnicze są ogólnie dobrze tolerowane, ale mogą powodować łagodne zaburzenia układu pokarmowego, np. mdłości. Terapia często polecana jest prewentywnie wszystkim członkom rodziny chorego, aby zminimalizować ryzyko reinfekcji. Dla złagodzenia tymczasowych symptomów pacjentom zapisuje się też czasem maści przeciwświądowe, np. na bazie hydrokrotyzonu, przeznaczone do aplikacji w okolicach odbytu.

Na owsiki swoje sposoby ma i medycyna alternatywna, ale brakuje naukowej weryfikacji ich skuteczności. Z naturalnych środków zaradczy poleca się m.in. spożycie surowego czosnku, olej kokosowy w postaci doustnej oraz do przemywania okolic odbytu, herbatę z bylicy pospolitej (piołunu), a także konsumpcję większych ilości surowej marchwi oraz pestek z dyni.

Owsiki leczy się preparatami przeciwpasożytniczymi, takimi jak iwermektyna. Źródło: shutterstock

Jak chronić się przed owsikami u dzieci?

Małe dzieci zaskakująco skutecznie przenoszą jajeczka owsików między sobą. Nic dziwnego, że to właśnie ich grupy – w przedszkolach czy ośrodkach wychowawczych – są największą wylęgarnią pasożytów. Winą często obarcza się również piaskownice, gdzie maluchy pozostawiają jajeczka poprzez zwykłą zabawę rączkami, które niestety często wędrują do swędzącej pupy.

Jeśli problem owsicy pojawił się w domu, należy zachować szczególną ostrożność, aby ograniczyć jego dalsze rozprzestrzenianie się. Kluczowa w tym kontekście jest poranna higiena – robaki składają bowiem zawsze jajeczka w nocy. Okolicę odbytu należy więc dokładnie umyć ciepłą wodą z mydłem, idealnie pod prysznicem. Wskazana jest również codzienna zmiana piżamy oraz pościeli. Tekstylia należy prać i suszyć w najwyższej dozwolonej temperaturze.

Dziecko należy oczywiście instruować, aby unikało drapania się, ale jest to odruch naprawdę trudny do kontrolowania. Dlatego, aby utrudnić przenoszenie jajeczek, warto jest krótko obcinać maluchowi paznokcie i pilnować, aby regularnie mył ręce. Należyta higiena osobista wymagana jest również od dorosłych, zwłaszcza po kontakcie z bielizną zakażonego dziecka. Szczególną uwagę należy przywiązywać do skrupulatnego czyszczenia armatury łazienkowej, na powierzchni której jajeczka chętnie czyhają na dalszych żywicieli. Ponadto warto codziennie odkurzać dywany i wietrzyć pomieszczenia – mikroskopijne jajeczka mogą niestety również przedostawać się do organizmu drogą powietrzną, np. po trzepaniu pościeli.

Owsiki u dorosłych?

Choć owsica uważana jest za przypadłość typowo dziecięcą, dość często objawia się również u dorosłych. Szczególnie narażeni są rodzice małych dzieci, a także personel w placówkach wychowawczych, edukacyjnych i zdrowotnych. I w tym przypadku przebieg infekcji bywa często asymptomatyczny, a podstawą osobistego bezpieczeństwa jest staranne mycie rąk. Dorosłym oczywiście łatwiej jest kontrolować odruchy towarzyszące świądowi, więc mniej skutecznie roznoszą oni pasożyty dalej.

Bibliografia

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ