Czy Łomża i Łomżyniacy uhonorują Pokolenie 1905…?

Skąd entuzjazm regionalisty i przewodnika z racji niespodziewanego spotkania…? Dr Mieczysław Czarnecki był znany Panu Winko lata wcześniej z publikacji biograficznej Jerzego Smurzyńskiego (ur. w 1928 w Łomży), którego ojciec Stanisław Smurzyński był łomżyńskim kupcem i kolegą ojca dr. Czarneckiego.

– Młodzież Pokolenia 1905 całe życie przeżyła pod zaborem rosyjskim, ale miała odwagę za cenę swojej przyszłości w Królestwie Polskim przeciwstawiać się caratowi – tłumaczy. – Dlatego zorganizowała strajk szkolny, żądając nauczania w języku polskim. Mieczysław Czarnecki należał do elity inteligencji przed wojną. Pochodził z wielodzietnej rodziny patriotycznej. Ponieważ ukończył pięć klas carskiego gimnazjum w budynku, gdzie mieści się II Liceum Ogólnokształcące, wybraliśmy się z wnuczką Doktora i jej mężem do ówczesnego gimnazjum męskiego, z którego w 6. klasie za udział w strajku szkolnym, walkę o polski język był relegowany jej dziadek z kolegami. W rozmowie zrodził się pomysł wystąpienia do władz Miasta i stowarzyszeń naukowo-kulturalnych o trwałe upamiętnienie w Łomży zasłużonego dla niej obywatela. Mogłaby to być tablica Pokolenia 1905, a gdzie i jaka, to wymagałoby dalszych kontaktów i spotkań w większym gronie. Odwiedzili także ulice: Długą i Krótką, na której rogu przetrwała rodzinna kamienica, gdzie Doktor mieszkał z rodziną i prowadził działalność do czasu II wojny światowej. Na pamiątkę niespodziewanej wizyty wnuczka otrzymała unikatowy album fotograficzny „Łomża w Dolinie Narwi” Gabora Lorinczego.

O Doktorze Czarneckim pisze Jerzy Smurzyński
18-letni łomżyniak Maciek Czarnecki, z racji rewolucyjnej działalności przeciwko carowi i udziału jako jeden z inicjatorów strajku szkolnego 1905 r., został z kilkoma kolegami relegowany z 6. klasy gimnazjalnej i wielokrotnie represjonowany przez władze carskie. Ostatecznie jako ekstern uzyskał świadectwo dojrzałości w Krakowie, gdzie ukończył medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim i po kilku latach powrócił do rodzinnego miasta. Kontynuował w Łomży patriotyczną działalność: został żołnierzem POW i uczestniczył jako członek Komitetu Obywatelskiego w akcji rozbrajania Niemców w 1918 r. Jako żołnierz 33. Pułku Piechoty i lekarz uczestniczył w roku 1920 w wojnie z nawałą bolszewicką.

W latach XX-lecia międzywojennego dał się poznać jako społecznik, radny Rady Miejskiej i późniejszy wiceprezydent Łomży, Poseł na Sejm w latach 1928 – 1930, wieloletni wydawca periodyku „Wspólna Praca”, szanowany lekarz, pediatra, położnik, dyrektor Szpitala Św. Ducha. Po wojnie przeniósł się do Wrocławia. Odwiedzał często Łomżę i działał w Towarzystwie Przyjaciół Ziemi Łomżyńskiej. Był odznaczony, m.in.  Krzyżem Niepodległości (1932), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1966), dwukrotnie Srebrnym Krzyżem Zasługi (1937 i 1946) oraz Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945. Zmarł we Wrocławiu w 1970 roku. Pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu we Wrocławiu – Osobowicach. 

O Doktorze Czarneckim pisze Henryk Sierzputowski
O Doktorze napisał również inny łomżyński regionalista Henryk Sierzputowski (1947-2021). W artykule o Szpitalu Św. Ducha, gdzie działało Liceum Medyczne, a teraz jest Liceum Mistrzostwa Sportowego przy ul. Wiejskiej, czytamy, że do szpitala przybył drugi lekarz w 1917 r.: „urodzony w 1887 roku syn łomżyńskiego telegrafisty”. W 1905 r. jako członek Polskiej Partii Socjalistycznej, za udział w strajku szkolnym został aresztowany, opuścił areszt za kaucją i musiał wyjechać z zaboru rosyjskiego. Po kilkuletniej wędrówce po całym świecie w 1908 r. dotarł do Krakowa. Tam zdał eksternistycznie maturę, a następnie zapisał się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kiedy wybuchła I wojna światowa, wstąpił jako lekarz do armii austriackiej. W tym czasie zdał ostatnie egzaminy i uzyskał tytuł doktora nauk medycznych. Jako członek Polskiej Organizacji Wojskowej, dr Czarnecki w listopadzie 1918 r. brał udział w akcji rozbrajania Niemców na terenie Łomży. Niemal pół roku później został powołany do wojska i w krótkim czasie został lekarzem naczelnym łomżyńskiego 33 Pułku Piechoty, z którym przeszedł cały szlak bojowy wojny polsko-bolszewickiej. W maju 1922 r. powrócił do pracy w szpitalu, zdemobilizowany. Pełnił funkcję ordynatora, a następnie kierował łomżyńską Kasą Chorych. W więzieniu w Mińsku był także, aresztowany już jesienią 1939 roku, dr Mieczysław Czarnecki. Ale miał więcej szczęścia –  w połowie czerwca 1941 roku przewieziono go na rozprawę do więzienia w Białymstoku, skąd po ataku Niemców na ZSRR wyszedł na wolność i powrócił do Łomży. Podjął pracę w szpitalu, ale Niemcy szybko przenieśli go do Kolna. Tam udzielał pomocy, m.in. partyzantom Armii Krajowej.  

Mirosław R. Derewońko
tel. red.  696 145 146

Prof. K. Sychowicz: Łomża „wstrzeliła się” idealnie w 11 listopada

Kościuszko 100 lat czeka na pomnik obiecany „po wojnie”

Zgłoś naruszenie/Błąd