Muzealne „Kadry Wolności”

Przypadająca w tym roku 160 rocznica wybuchu powstania styczniowego zainspirowała pracowników Muzeum Północno-Mazowieckiego do nieszablonowego przybliżenia wiedzy o jednym z największych niepodległościowych zrywów w historii Polski. Łomża i region łomżyński odegrały w nim spore znaczenie: już wiele miesięcy przed powstaniem miały tu miejsce liczne działania patriotyczne i konspiracyjne, w które było zaangażowanych wiele osób, z kapucynami oraz nauczycielami i uczniami łomżyńskiego gimnazjum na czele.

Bardzo aktywnie działały też inne grupy społeczne, w tym przedstawiciele drobnych rodów szlacheckich, a z racji stacjonowania w Łomży silnego garnizonu rosyjskiego wiele bitew i potyczek odbywało się poza miastem. W działaniach typowo partyzanckich szczególnie zasłużyły się oddziały pułkownika Konstantego Ramotowskiego ps. „Wawer” oraz Władysława Cichorskiego ps. „Zameczek”. Szerokim echem odbiło się też zamordowanie przez kozaków w lipcu 1863 roku 50 uczniów łomżyńskich szkół, którzy chcieli dołączyć do powstania oraz krwawe egzekucje w Łomży, podczas których rozstrzelano i powieszono wielu powstańców. Ten sam los spotkał dawnych uczniów łomżyńskiego gimnazjum Rafała Krajewskiego i Józefa Toczyskiego, członków Rządu Narodowego, straconych wraz z dyktatorem powstania Romualdem Trauguttem w roku 1864.

Projekt „Kadry Wolności. Szlakiem Powstania Styczniowego”, dofinansowany ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Powstanie Styczniowe 1863-1864”, przypomina te wszystkie wydarzenia. Szlak jest już dostępny, obejmując pięć lokalizacji: widok na mogiłę powstańców styczniowych przy Szosie Zambrowskiej, widok na klasztor kapucynów, widok na tablicę upamiętniającą Józefa Piłsudskiego na pobliskim Domku Pastora, widok na budynek II LO, dawne gimnazjum męskie przy Placu Kościuszki oraz widok na pomnik Jakuba Wagi w parku jego imienia przy ul. Glogera. W każdym z tych miejsc znajduje się dwujęzyczna tablica informacyjna oraz pusta rama do obrazu; nie tylko nawiązująca do muzeum, ale dająca też możliwość skomponowania unikalnego, żywego kadru oraz spojrzenia na wydarzenia sprzed 160 lat z własnej perspektywy.

Projektowi, realizowanemu do końca listopada, będą towarzyszyć bezpłatne działania edukacyjne, spacery z przewodnikiem-historykiem oraz wykłady połączone ze zwiedzaniem wystawy stałej w Muzeum Północno-Mazowieckim, dotyczącej również powstania 1863/64 roku. Terminy spacerów: 5 i 19 września, 3 i 17 października oraz 7 listopada. Terminy wykładów: 6 i 20 września, 4, 18 i 25 października oraz 8 listopada. Za ich realizację odpowiada kustosz Adam Sokołowski, pracownik Działu Historycznego, koordynatorką projektu jest Alicja Kamieniczna z Działu Sztuki i Rzemiosła. Informacje i zapisy: tel.: 86) 216 28 16.

Wojciech Chamryk