Nasze Miasto: Superwulkan we Włoszech budzi się do życia. Kiedy może wybuchnąć? Gdzie będzie epicentrum katastrofy?

Pola Flegrejskie pod Neapolem w Kampanii słyną z pięknej przyrody, smacznych win i gorących źródeł. Nietypowy krajobraz i wydobywające się spod ziemi opary to efekt aktywności wulkanicznej, i to nie byle jakiej. Naukowcy podejrzewają, że erupcja tutejszego wulkanu ok. 40 tys. lat temu mogła przyczynić się do wyginięcia neandertalczyków.

Ale gdzie właściwie jest wulkan na Polach Flegrejskich, które, jak nazwa wskazuje, przypominają raczej płaską równinę? Otóż wszędzie. Całe Pola to kaldera superwulkanu o średnicy ok. 13 km. Okolica wygląda więc niepozornie – to łagodna, lekko wklęsła równina – ale pod ziemią buzuje wielkie jezioro magmy. Co gorsza, według najnowszych badań wulkan pod Polami Flegrejskimi budzi się do życia po trwającym 500 lat okresie spoczynku. Czy Włochom grozi katastrofa?

Wszyscy słyszeliśmy o niszczycielskiej erupcji Wezuwiusza w 79 r. n.e., kiedy to pod popiołami i pumeksem pogrzebane zostały Pompeje i Herkulanum. Niewiele osób jednak wie, że nieopodal znajduje się wulkan jeszcze groźniejszy, kryjący się pod nazwą Pól Flegrejskich (wł. Campi Flegrei, czyli „Płonące Pola”) pod Neapolem w Kampanii.

Superwulkan pod obecnym Neapolem wybuchł po raz ostatni w 1538 r. Erupcja trwała 8 dni i w jej wyniku powstała najmłodsza góra w Europie – wysokie na 132 m wzgórze z popiołów, zwane dziś Monte Nuovo. Jednak o prawdziwej sile wulkanu drzemiącego pod Polami Flegrejskimi świadczy wcześniejszy wybuch sprzed ok. 40 tys. lat. Wtedy to z kaldery wydobyło się ok. 300 km sześciennych pyłów i 200 km sześciennych magmy. Pyłu było tak dużo, że przesłoniły słońce i na całej Ziemi średnia temperatura spadła o ok. 2 stopnie Celsjusza. Badacze podejrzewają, że właśnie to wydarzenie przyczyniło się do wyginięcia neandertalczyków – zmianę klimatu przetrwał jednak lepiej dostosowujący się do zmian homo sapiens, czyli my.

Naukowcy podejrzewają, że okres uśpienia superwulkanu pod Polami Flegrejskimi kończy się. Możliwe, że dojdzie do erupcji, która może być katastrofalna w skutkach. Pomyślcie tylko, że islandzki wulkan Eyjafjallajökull, którego erupcja sparaliżowała ruch lotniczy nad Europą w 2010 r., ma ok. 4 km średnicy. Kaldera pod Polami Flegrejskimi ma 13 km.

Zobacz nagranie erupcji wulkanu Eyjafjallajökull:

Najnowsze badania międzynarodowego zespołu naukowców wskazują jednoznacznie na wzrost aktywności wulkanicznej Pól Flegrejskich. Na powierzchni ziemi pojawiają się pęknięcia, wydobywa się z nich coraz więcej oparów.

Okolicę nawiedzają ledwo odczuwalne trzęsienia ziemi, które świadczą o budzeniu się superwulkanu do życia. Od lat 50. XX w. było już takich trzęsień kilkadziesiąt tysięcy, a w ich wyniku teren portu głównego miasta Pól Flegrejskich, Pozzuoli, podniósł się o ok. 4 m.

Badacz Stefano Carlino z włoskiego Narodowego Instytutu Geofizyki jest współautorem najnowszego raportu dotyczące ryzyka erupcji superwulkanu pod Polami Flegrejskimi.

– Niektóre obszary wulkanu niemal osiągnęły już punkt erupcji – mówi wulkanolog. Zapewnia jednak, że nie spodziewa się katastrofy na skalę globalną. – Duża erupcja jest bardzo mało prawdopodobna, może dojść raczej do kilku mniejszych – dodaje.

Christopher Kilburn z University College London, główny autor raportu, podkreśla:

– Nie twierdzimy, że nastąpi erupcja superwulkanu, tylko że warunki do erupcji są teraz bardziej sprzyjające.

W raporcie możemy przeczytać, że erupcja wcale niekoniecznie będzie poprzedzona wyraźnymi sygnałami. Może więc stanowić zaskoczenie. Trzeba jednak dodać, że trwający obecnie okres wzmożonej aktywności wulkanicznej, poprzedzającej erupcję, może potrwać nawet kilka tysięcy lat.

Co na temat możliwej erupcji superwulkanu sądzą mieszkańcy miast i miasteczek regionu Pól Flegrejskich? Plan ewakuacji jest od dawna gotowy – zakłada opuszczenie kaldery przez ok. 800 tys. osób w ciągu trzech dni środkami transportu publicznego i własnymi samochodami.

Ustalany przez władze municypalne poziom zagrożenia wulkanicznego dla Pozzuoli jest obecnie żółty – to drugi najniższy po zielonym. Wyżej jest jeszcze stopień pomarańczowy i czerwony.

Cały raport dotyczący możliwej erupcji superwulkanu pod Polami Flegrejskimi jest dostępny online w języku angielskim.

Zobaczcie filmik popularnonaukowy o superwulkanie pod Polami Flegrejskimi:

Chociaż budzący się do życia superwulkan brzmi groźnie, to jednak perspektywa kilku tysięcy lat dzielących nas od erupcji powinna łagodzić niepokój. Pola Flegrejskie są popularną atrakcją turystyczną Włoch. W czasie zorganizowanych wycieczek można tu zwiedzać aż 24 stożki wulkaniczne, liczne gorące źródła, fumarole i solfatary (podziemne wyziewy), a także starożytne ruiny i malownicze miasteczka.

Jak dojechać na Pola Flegrejskie?

Pola Flegrejskie leżą w prowincji Neapol. Obejmują regiony Agnano, Fuorigrotta, Pozzuoli, Bacoli, Monte di Procida, Quarto, a także Wyspy Flegrejskie (Ischia, Procida, Vivara).

Pola Flegrejskie znajdują się ok. 40 minut jazdy od centrum Neapolu. Można tu dojechać koleją Ferrovia Cumana, która dowiezie Was aż do samego Pozzuoli.

Co zobaczyć na Polach Flegrejskich? Najważniejsze atrakcje regionu

• Warto zwiedzić urocze miasto Pozzuoli. W okolicy znajdują się dwie szczególnie ciekawe atrakcje: Jezioro Averno, opisane w Eneidzie Wergiliusza jako brama do Hadesu, oraz Antro della Sybilla, czyli ruiny starożytnej wyroczni w Cumae.
• Baia koło Bacoli to dobre miejsce na błogi wypoczynek na plaży. Znajduje się tu Miliscola, uważana za najlepszą plażę regionu. Warto zajrzeć także nad jezioro Lago Fusaro, wspomniane przez Aleksandra Dumasa w powieści „Hrabia Monte Christo”. Pośrodku jeziora wznosi się malowniczy zameczek myśliwski z XVIII w., Casina Vanvitelliana.
• Cratere degli Astroni to piękny rezerwat przyrody o powierzchni ok. 250 hektarów, obejmujący 3 jeziora i porośnięte lasem wzgórza. Miejsce świetnie nadaje się na piesze wycieczki.
• Region Pól Flegrejskich oferuje także naturalne gorące źródła. Najbardziej znane są być może groty Stufe di Nerone w Baia, gdzie temperatura wody dochodzi do 53 stopni Celsjusza.
• Wulkaniczne gleby sprzyjają uprawie winogron, nic więc dziwnego, że na Polach Flegrejskich działa wiele winnic, produkujących pyszne wina. Warto ich spróbować, zwiedzając okolice Neapolu w czasie wakacji czy urlopu we Włoszech.

Ile kosztuje zwiedzanie Pól Flegrejskich?

Pola Flegrejskie można zwiedzać na własną rękę lub w ramach zorganizowanych wycieczek z przewodnikami – pieszo, samochodem lub autobusem. Takie wycieczki kosztują ok. 200-500 zł za osobę, w zależności od programu, czasu trwania i poziomu zapewnianego komfortu.

Źródła: The Guardian, Nature.com

Czytaj też: Krystalicznie czysta woda i rajskie widoki. Poznajcie najczystsze plaże Włoch w 2023 roku